συνέχεια από εδώ
Ας δούμε τώρα και την άποψη στελεχών του ΚΚΕ όσον αφορά την μη-κατάληψη της Αθήνας αμέσως μετά την Απελευθέρωση.
Ο Γιάννης Ιωαννίδης, οργανωτικός γραμματέας του ΚΚΕ, έγραφε:
"Δεν μπήκε ζήτημα να καταγγείλουμε την συμφωνία της Καζέρτα. Καταγγείλαμε το ένα (σ.σ: εννοεί την συμφωνία του Λιβάνου), τους ξαναστείλαμε (σ.σ: τελικώς την αποδέχτηκαν και πήραν υπουργεία στην κυβέρνηση Παπανδρέου), να καταγγείλουμε τώρα και το άλλο; Δεν θα 'ταν πια σοβαρό. Παίζεις δηλαδή; Τότε θα ήταν χειρότερα ακόμα. Τουλάχιστον τώρα τους αποκοίμιζες και λιγάκι, ότι δεν θα αντιμετωπίσουν αμέσως πολεμική ενέργεια του ΕΛΑΣ εναντίον τους. Αυτό μας έδινε και καιρό να οργανωθούμε καλύτερα να κάνουμε τον εθνικό στρατό, να κάνουμε καλύτερα την δουλειά μας." [1]
"Στην συνεδρίαση του Πολιτικού Γραφείου (σ.σ: παραμονές της αποχώρησης των Γερμανών απ΄την Αθήνα) συζητήσαμε πρώτα πρώτα το τι θα κάναμε τώρα. Είπαμε ότι θα πάμε στις συνοικίες και θα οργανώσουμε καλά τον ΕΛΑΣ της Αθήνας, να μπάσουμε μέσα και άλλα όπλα για να τον εξοπλίσουμε καλύτερα" [2]
"Ο προσανατολισμός δυνάμεων προς την Αθήνα έγινε με διαταγή και του Γ.Σ του ΕΛΑΣ και η προσπάθεια να μπάσουμε μέσα όπλα ή να αγοράσουμε κτλ έγινε. Ο τρόπος που έπρεπε να ενεργήσουμε για να αγκαλιάσουμε όλη την Αθήνα και να την έχουμε στα χέρια μας ακολουθήθηκε και το πετύχαμε και αυτό." [3]
Επίσης ο Ανδρέας Τζήμας, μέλος του Π.Γ του ΚΚΕ που διετέλεσε και μέλος της ηγετικής τριανδρίας του ΕΛΑΣ και κατόπιν σύνδεσμος του ΕΛΑΣ στον Τίτο, έγραφε σε έκθεσή του σχετικά με το θέμα:
"Από την άλλη, με τις δικές μας αναγκαστικές παραχωρήσεις δεν δώσαμε την μάχη με τους Άγγλους πρόωρα, πράγμα που μας εξασφάλισε από πολλούς πολιτικούς κινδύνους" [4]
Φαίνεται λοιπόν απ΄τους ισχυρισμούς κορυφαίων κομμουνιστών ότι υπήρχαν δύο πολύ σημαντικοί λόγοι που δεν επιχείρησαν την κατάληψη της Αθήνας τον Οκτώβριο του 1944:
- Αν το έκαναν, θα ισοδυναμούσε με ευθεία καταγγελία της συμφωνίας της Καζέρτα που είχαν συνυπογράψει μερικές μέρες πριν. Κάτι τέτοιο θα τους γελοιοποιούσε πολιτικά, ειδικά μετά τα ήξεις-αφήξεις όσον αφορά την στάση τους απέναντι στην συμφωνία του Λιβάνου και θα είχε δυσμενείς πολιτικές συνέπειες τόσο στο εσωτερικό όσο -κυρίως- στο εξωτερικό.
- Σύμφωνα με τον Ιωαννίδη, πίστευαν πως δεν είχαν την επιχειρησιακή δυνατότητα για κάτι τέτοιο, αμέσως μετά την Απελευθέρωση. Ο ΕΛΑΣ της Αθήνας δεν ήταν έτοιμος για μία τέτοια επιχείρηση αφού υστερούσε σε οπλισμό. Αυτό το τελευταίο κολλάει και με τους ισχυρισμούς των Βρετανών που είδαμε στο πρώτο μέρος του άρθρου. Σύμφωνα με αυτούς, οι κομμουνιστές περίμεναν -λανθασμένα- άφιξη ισχυρών βρετανικών μονάδων τον Οκτώβριο του 1944, με τις οποίες δεν επιθυμούσαν φυσικά να συγκρουστούν, ιδιαίτερα απ΄την στιγμή που ο ΕΛΑΣ της Αθήνας ήταν αδύναμος. Από την στιγμή που κατάλαβαν ότι οι βρετανικές δυνάμεις ήταν μικρές, ξεκίνησαν την προετοιμασία για την σύγκρουση προσπαθώντας παράλληλα να επιδείξουν ένα νομοταγές προσωπείο προκειμένου να ξεγελάσουν τους Άγγλους.
Πέραν αυτών υπήρχε τότε και ο σοβιετικός παράγοντας.
Τις μέρες της Απελευθέρωσης, ο Τσώρτσιλ βρισκόταν στην Μόσχα για συνομιλίες με τον Στάλιν σχετικά με τις ζώνες επιρροής στα Βαλκάνια. Αυτό προφανώς το γνώριζε ο συνταγματάρχης Ποπώφ που ήταν τότε στην Ελλάδα ως εκπρόσωπος της σοβιετικής στρατιωτικής αποστολής που έδρευε στην Γιουγκοσλαβία.
Είχαμε δει εδώ ότι εκείνες τις μέρες του Οκτωβρίου του '44 ο Ποπώφ βρισκόταν μαζί με την ηγεσία του ΚΚΕ και του ΕΛΑΣ λίγο έξω απ΄την Άμφισσα όπου έβλεπαν μαζί τους Γερμανούς να αποχωρούν ανενόχλητοι.
Ο αριστερός συγγραφέας Ντομινίκ Εντ αναφέρει ότι:
" Ένας αγγελιοφόρος φτάνει αναψοκοκκινισμένος:
- Η Αθήνα είναι ελεύθερη!
Σε άλλες περιστάσεις το νέο θα προκαλούσε έκρηξη χαράς. Τώρα γύρω στο τραπέζι όλα τα πρόσωπα είναι απολιθωμένα." [5]
και παρακάτω:
"-Τότε λοιπόν μπορούμε να μπούμε στην Αθήνα
- Δεν θα μπείτε στην Αθήνα, απαντά ο Σιάντος. Μείνετε εδώ και περιμένετε τις διαταγές του Γενικού Επιτελείου.
Ούτε μια κίνηση δεν ζωντανεύει το πρόσωπο του Ποπώφ." [6]
Το λογικό συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι εκεί ο Ποπώφ συνέστησε στον Σιάντο να μην μπούν στην Αθήνα και να τηρήσουν την υπογραφείσα συμφωνία της Καζέρτα. Ο Σιάντος, σοβιετόδουλος όπως όλοι οι κομμουνιστές τότε, υπάκουσε και έτσι οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ του βουνού (κατα πολύ ισχυρότερος απ΄τον ΕΛΑΣ της Αθήνας) δεν μπήκαν στην Αθήνα.
Ο Ποπώφ προέβη σε αυτήν την κίνηση προκειμένου να μην τορπιλιστεί η διάσκεψη της Μόσχας μεταξύ Στάλιν-Τσώρτσιλ απ΄την οποία οι Σοβιετικοί προσδοκούσαν πολλά οφέλη, όπως και έγινε.
Είναι σίγουρο ότι αν ο ΕΛΑΣ του βουνού έμπαινε με το έτσι θέλω στην Αθήνα και την καταλάμβανε πραξικοπηματικά τότε αυτό θα εξόργιζε τον Τσώρτσιλ και θα έπληττε σοβαρά τις αγγλο-σοβιετικές σχέσεις και κατ'επέκταση όλη την αντι-γερμανική συμμαχία.
Ο Ποπώφ απαγορεύοντας ουσιαστικά στον ΕΛΑΣ να μπει στην Αθήνα, εξασφάλισε την ομαλή εξέλιξη της διάσκεψης της Μόσχας, ενεργώντας προφανέστατα κατ'εντολή του Στάλιν.
Όλοι οι παραπάνω λόγοι που εξετέθησαν στα δύο μέρη της ανάρτησης, εξηγούν ικανοποιητικά γιατί οι κομμουνιστές δεν επιχείρησαν την κατάληψη της Αθήνας τον Οκτώβριο του 1944.
Άποψη του γράφοντος είναι ότι αυτό που έπαιξε τον σπουδαιότερο ρόλο ήταν η στάση του Ποπώφ και κατ'επέκταση του Στάλιν. Αν οι Σοβιετικοί δεν ενδιαφέρονταν να διατηρήσουν ομαλές τις σχέσεις τους με τους Βρετανούς, και έδιναν το ελεύθερο στον ΕΛΑΣ να καταλάβει την Αθήνα τον Οκτώβριο, είναι παραπάνω από σίγουρο ότι οι κομμουνιστές θα το επιχειρούσαν.
Δεν δίστασαν άλλωστε να το επιχειρήσουν δύο μήνες αργότερα στα δεκεμβριανά. Τότε δεν διακυβευόταν η εξέλιξη καμμίας κρίσιμης διάσκεψης όπως τον Οκτώβριο, αλλά και πάλι οι Σοβιετικοί τήρησαν μία μάλλον ουδέτερη στάση...
[1] "Αναμνήσεις" του Γ.Ιωαννίδη, σελ.296
[2] στο ίδιο, σελ.305
[3] στο ίδιο, σελ.307
[4] "Ο ΕΛΑΣ και η εξουσία" του Γρ.Φαράκου, τόμος β' σελ.269
[5] "Οι καπετάνιοι" του Ντομινίκ Εντ, σελ.224
[6] στο ίδιο, σελ.224
Ας δούμε τώρα και την άποψη στελεχών του ΚΚΕ όσον αφορά την μη-κατάληψη της Αθήνας αμέσως μετά την Απελευθέρωση.
Ο Γιάννης Ιωαννίδης, οργανωτικός γραμματέας του ΚΚΕ, έγραφε:
"Δεν μπήκε ζήτημα να καταγγείλουμε την συμφωνία της Καζέρτα. Καταγγείλαμε το ένα (σ.σ: εννοεί την συμφωνία του Λιβάνου), τους ξαναστείλαμε (σ.σ: τελικώς την αποδέχτηκαν και πήραν υπουργεία στην κυβέρνηση Παπανδρέου), να καταγγείλουμε τώρα και το άλλο; Δεν θα 'ταν πια σοβαρό. Παίζεις δηλαδή; Τότε θα ήταν χειρότερα ακόμα. Τουλάχιστον τώρα τους αποκοίμιζες και λιγάκι, ότι δεν θα αντιμετωπίσουν αμέσως πολεμική ενέργεια του ΕΛΑΣ εναντίον τους. Αυτό μας έδινε και καιρό να οργανωθούμε καλύτερα να κάνουμε τον εθνικό στρατό, να κάνουμε καλύτερα την δουλειά μας." [1]
"Στην συνεδρίαση του Πολιτικού Γραφείου (σ.σ: παραμονές της αποχώρησης των Γερμανών απ΄την Αθήνα) συζητήσαμε πρώτα πρώτα το τι θα κάναμε τώρα. Είπαμε ότι θα πάμε στις συνοικίες και θα οργανώσουμε καλά τον ΕΛΑΣ της Αθήνας, να μπάσουμε μέσα και άλλα όπλα για να τον εξοπλίσουμε καλύτερα" [2]
"Ο προσανατολισμός δυνάμεων προς την Αθήνα έγινε με διαταγή και του Γ.Σ του ΕΛΑΣ και η προσπάθεια να μπάσουμε μέσα όπλα ή να αγοράσουμε κτλ έγινε. Ο τρόπος που έπρεπε να ενεργήσουμε για να αγκαλιάσουμε όλη την Αθήνα και να την έχουμε στα χέρια μας ακολουθήθηκε και το πετύχαμε και αυτό." [3]
Επίσης ο Ανδρέας Τζήμας, μέλος του Π.Γ του ΚΚΕ που διετέλεσε και μέλος της ηγετικής τριανδρίας του ΕΛΑΣ και κατόπιν σύνδεσμος του ΕΛΑΣ στον Τίτο, έγραφε σε έκθεσή του σχετικά με το θέμα:
"Από την άλλη, με τις δικές μας αναγκαστικές παραχωρήσεις δεν δώσαμε την μάχη με τους Άγγλους πρόωρα, πράγμα που μας εξασφάλισε από πολλούς πολιτικούς κινδύνους" [4]
Φαίνεται λοιπόν απ΄τους ισχυρισμούς κορυφαίων κομμουνιστών ότι υπήρχαν δύο πολύ σημαντικοί λόγοι που δεν επιχείρησαν την κατάληψη της Αθήνας τον Οκτώβριο του 1944:
- Αν το έκαναν, θα ισοδυναμούσε με ευθεία καταγγελία της συμφωνίας της Καζέρτα που είχαν συνυπογράψει μερικές μέρες πριν. Κάτι τέτοιο θα τους γελοιοποιούσε πολιτικά, ειδικά μετά τα ήξεις-αφήξεις όσον αφορά την στάση τους απέναντι στην συμφωνία του Λιβάνου και θα είχε δυσμενείς πολιτικές συνέπειες τόσο στο εσωτερικό όσο -κυρίως- στο εξωτερικό.
- Σύμφωνα με τον Ιωαννίδη, πίστευαν πως δεν είχαν την επιχειρησιακή δυνατότητα για κάτι τέτοιο, αμέσως μετά την Απελευθέρωση. Ο ΕΛΑΣ της Αθήνας δεν ήταν έτοιμος για μία τέτοια επιχείρηση αφού υστερούσε σε οπλισμό. Αυτό το τελευταίο κολλάει και με τους ισχυρισμούς των Βρετανών που είδαμε στο πρώτο μέρος του άρθρου. Σύμφωνα με αυτούς, οι κομμουνιστές περίμεναν -λανθασμένα- άφιξη ισχυρών βρετανικών μονάδων τον Οκτώβριο του 1944, με τις οποίες δεν επιθυμούσαν φυσικά να συγκρουστούν, ιδιαίτερα απ΄την στιγμή που ο ΕΛΑΣ της Αθήνας ήταν αδύναμος. Από την στιγμή που κατάλαβαν ότι οι βρετανικές δυνάμεις ήταν μικρές, ξεκίνησαν την προετοιμασία για την σύγκρουση προσπαθώντας παράλληλα να επιδείξουν ένα νομοταγές προσωπείο προκειμένου να ξεγελάσουν τους Άγγλους.
Πέραν αυτών υπήρχε τότε και ο σοβιετικός παράγοντας.
Τις μέρες της Απελευθέρωσης, ο Τσώρτσιλ βρισκόταν στην Μόσχα για συνομιλίες με τον Στάλιν σχετικά με τις ζώνες επιρροής στα Βαλκάνια. Αυτό προφανώς το γνώριζε ο συνταγματάρχης Ποπώφ που ήταν τότε στην Ελλάδα ως εκπρόσωπος της σοβιετικής στρατιωτικής αποστολής που έδρευε στην Γιουγκοσλαβία.
Είχαμε δει εδώ ότι εκείνες τις μέρες του Οκτωβρίου του '44 ο Ποπώφ βρισκόταν μαζί με την ηγεσία του ΚΚΕ και του ΕΛΑΣ λίγο έξω απ΄την Άμφισσα όπου έβλεπαν μαζί τους Γερμανούς να αποχωρούν ανενόχλητοι.
Ο αριστερός συγγραφέας Ντομινίκ Εντ αναφέρει ότι:
" Ένας αγγελιοφόρος φτάνει αναψοκοκκινισμένος:
- Η Αθήνα είναι ελεύθερη!
Σε άλλες περιστάσεις το νέο θα προκαλούσε έκρηξη χαράς. Τώρα γύρω στο τραπέζι όλα τα πρόσωπα είναι απολιθωμένα." [5]
και παρακάτω:
"-Τότε λοιπόν μπορούμε να μπούμε στην Αθήνα
- Δεν θα μπείτε στην Αθήνα, απαντά ο Σιάντος. Μείνετε εδώ και περιμένετε τις διαταγές του Γενικού Επιτελείου.
Ούτε μια κίνηση δεν ζωντανεύει το πρόσωπο του Ποπώφ." [6]
Το λογικό συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι εκεί ο Ποπώφ συνέστησε στον Σιάντο να μην μπούν στην Αθήνα και να τηρήσουν την υπογραφείσα συμφωνία της Καζέρτα. Ο Σιάντος, σοβιετόδουλος όπως όλοι οι κομμουνιστές τότε, υπάκουσε και έτσι οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ του βουνού (κατα πολύ ισχυρότερος απ΄τον ΕΛΑΣ της Αθήνας) δεν μπήκαν στην Αθήνα.
Ο Ποπώφ προέβη σε αυτήν την κίνηση προκειμένου να μην τορπιλιστεί η διάσκεψη της Μόσχας μεταξύ Στάλιν-Τσώρτσιλ απ΄την οποία οι Σοβιετικοί προσδοκούσαν πολλά οφέλη, όπως και έγινε.
Είναι σίγουρο ότι αν ο ΕΛΑΣ του βουνού έμπαινε με το έτσι θέλω στην Αθήνα και την καταλάμβανε πραξικοπηματικά τότε αυτό θα εξόργιζε τον Τσώρτσιλ και θα έπληττε σοβαρά τις αγγλο-σοβιετικές σχέσεις και κατ'επέκταση όλη την αντι-γερμανική συμμαχία.
Ο Ποπώφ απαγορεύοντας ουσιαστικά στον ΕΛΑΣ να μπει στην Αθήνα, εξασφάλισε την ομαλή εξέλιξη της διάσκεψης της Μόσχας, ενεργώντας προφανέστατα κατ'εντολή του Στάλιν.
Όλοι οι παραπάνω λόγοι που εξετέθησαν στα δύο μέρη της ανάρτησης, εξηγούν ικανοποιητικά γιατί οι κομμουνιστές δεν επιχείρησαν την κατάληψη της Αθήνας τον Οκτώβριο του 1944.
Άποψη του γράφοντος είναι ότι αυτό που έπαιξε τον σπουδαιότερο ρόλο ήταν η στάση του Ποπώφ και κατ'επέκταση του Στάλιν. Αν οι Σοβιετικοί δεν ενδιαφέρονταν να διατηρήσουν ομαλές τις σχέσεις τους με τους Βρετανούς, και έδιναν το ελεύθερο στον ΕΛΑΣ να καταλάβει την Αθήνα τον Οκτώβριο, είναι παραπάνω από σίγουρο ότι οι κομμουνιστές θα το επιχειρούσαν.
Δεν δίστασαν άλλωστε να το επιχειρήσουν δύο μήνες αργότερα στα δεκεμβριανά. Τότε δεν διακυβευόταν η εξέλιξη καμμίας κρίσιμης διάσκεψης όπως τον Οκτώβριο, αλλά και πάλι οι Σοβιετικοί τήρησαν μία μάλλον ουδέτερη στάση...
[1] "Αναμνήσεις" του Γ.Ιωαννίδη, σελ.296
[2] στο ίδιο, σελ.305
[3] στο ίδιο, σελ.307
[4] "Ο ΕΛΑΣ και η εξουσία" του Γρ.Φαράκου, τόμος β' σελ.269
[5] "Οι καπετάνιοι" του Ντομινίκ Εντ, σελ.224
[6] στο ίδιο, σελ.224
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου